ΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΤΟΥ ΚΑΡΑΝΟΥ

O Κάρανος γόνος πλούσιας Μακεδονικής οικογένειας, ένδοξος στρατιωτικός, ετέλεσε στις αρχές του 3ου αιώνα, λίγο αργότερα από τον θάνατο του  Μ. Αλεξάνδρου μια λαμπρότατη γαμήλια δεξίωση όπου είχε προσκαλέσει μόνο 20 άνδρες. Μεταξύ των 20 προσκεκλημένων ήταν και ο Αθηναίος Ιππόλοχος ο οποίος σε μια επιστολή του στον φίλο του Λυγκέα από τη Σάμο, περιγράφει το γαμήλιο τραπέζι. Αυτή ακριβώς την περιγραφή μας την διασώζει ο περίφημος Αθήναιος.  
H δεξίωση ήταν επίδειξη απόλυτης υπερβολής πλούτου από την πλευρά του Κάρανου τόσο σε φαγητά όσο και σε δώρα που διέθεσε στους καλεσμένους.  Δείτε  πώς ακριβώς περιγράφεται η τέλεση της δεξίωσης.

... Τα πιάτα  που πρόσφερε o Κάρανος δεν είχαν καμία σχέση μ’ αυτόν τον αριθμό, ήταν εξαιρετικά πολλά ... Δεν αρκέστηκε μόνο στο φαγητό αλλά μοίρασε στους καλεσμένους του αρώματα και στεφάνια ενώ τους δώρισε και ασημένια κύπελλα. Μόλις οι συνδαιτημόνες  ήπιαν το περιεχόμενο δόθηκε στον καθένα τους ένα καρβέλι ψωμί σε μια ισομεγέθη χάλκινη πιατέλα από Κορινθιακό εργαστήριο και προσφέρθηκαν κοτόπουλα, πάπιες, περιστέρια, μια χήνα και πολλά άλλα… 

Κάθε συνδαιτημόνας πήρε το φαγητό και το έδωσε, μαζί με την πιατέλα, στον δούλο που περίμενε πίσω του. Αφού σερβιρίστηκαν και πολλά άλλα περίτεχνα φτιαγμένα φαγητά, ήρθε η σειρά ενός δίσκου φτιαγμένου από ασήμι, στον οποίο υπήρχε ένα μεγάλο ψωμί, και πάνω του χήνες, λαγοί και κατσικάκια, ψωμιά, περιστέρια, τρυγόνια και πέρδικες κι ένα μεγάλο πλήθος άλλων πτηνών.

Στη συνέχεια, εμφανίστηκε ένας πραγματικός “θησαυρός”: ένας ασημένιος δίσκος με χρυσό χείλος, τόσο μεγάλος ώστε χωρούσε πάνω του ένα τεράστιο χοιρίδιο γάλακτος, το οποίο ήταν ξαπλωμένο με την πλάτη και φαίνονταν όλες οι νοστιμιές που είχε στην κοιλιά του: τσίχλες, πλήθος συκοφάγων και πάνω τους κρόκοι αυγών, στρείδια και χτένια. Μυρωδάτα και ζεστά όπως ήταν προσφέρθηκαν σε κάθε έναν από τους επισκέπτες, μαζί με τους δίσκους.

Aλλά δεν είχε φτάσει ακόμη η στιγμή για το τέλος του δείπνου. Κι άλλα φαγητά παρήλασαν μέχρι να έρθει η ώρα των “δεύτερων τραπεζιών”: κατσικάκι, ψάρια, "Καππαδόκιος άρτος" και πραγματικός "Ερυμάνθιος κάπρος", ενώ το κρασί έρεε άφθονο.

Επιτέλους, εμφανίστηκαν και τα επιδόρπια: ανάμεσά τους πλακούντες της Αττικής, της Σάμου και της Κρήτης.

Στα διαλείμματα του φαγητού έκαναν την εμφάνισή τους μουσικοί, αμέτρητοι τραγουδιστές, χορευτές, ακροβάτες και κορίτσια που πρόσφεραν αρώματα (μπουκάλια και περιεχόμενο).

Το φαγητό ήταν τόσο πολύ που οι καλεσμένοι δεν μπόρεσαν να το φάνε όλο. Έδωσαν λοιπόν ένα μέρος από τα περισσεύματα στους δούλους τους και τα υπόλοιπα τα πήραν μαζί τους, μαζί με τα πολύτιμα σκεύη.
Τι γαμήλιο δείπνο, αλήθεια! Και τι πληθώρα υλικών και συνδιασμών είχαν στη διάθεσή τους αυτοί που απαιτούσαν το καλύτερο, το νεωτεριστικό, το πιο μοδάτο για την εποχή του και προφανώς το πιο ακριβό φαγητό! ...

Αν θέλουμε να σχολιάσουμε τις διατροφικές συνήθειες αυτής της εποχής, θα δούμε ότι μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Ελληνικός κόσμος διευρύνθηκε, πέρα από την Ανατολική Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή. Το εμπόριο μεταξύ Ανατολής και Δύσης επεκτάθηκε, και φυτά διακινήθηκαν προς και από την Ελλάδα, καινούρια φρούτα μπήκαν στο διαιτολόγιο, μπαχαρικά και διαφορετικές συμπεριφορές εισήχθησαν από την Ανατολή.

Με άλλα λόγια, αυτό το γαμήλιο δείπνο δηλώνει μεταξύ άλλων τις αλλαγές που παρατηρούνται στη διατροφή από το τέλος του 4ου μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 3ου αι. π.Χ.

Καθώς οι Ελληνικές πόλεις - κράτη ήταν υποτελείς στους Μακεδόνες και οι διάδοχοι του Αλέξανδρου συναγωνίζονταν ο ένας τον άλλο στην επίδειξη δύναμης και μεγαλείου, τόσο οι διαφορετικές τροφές όσο και οι διαφορετικές συμπεριφορές υιοθετήθηκαν από την ελίτ της εποχής. Οι πλούσιοι απολάμβαναν πολυτελή και επιτηδευμένα μενού τα οποία ήταν επηρεασμένα από τους Μακεδόνες, τους Πέρσες αλλά και την λαμπερή Μεγάλη Ελλάδα η οποία είχε φτάσει σ’ ένα υψηλό επίπεδο φινέτσας.

Βεβαίως, τέτοια δείπνα συνέβαλαν κυρίως στην επίδειξη του πλούτου και της δύναμης. Ασημένιοι και χρυσοί δίσκοι, χορευτές, τραγουδιστές, πολύτιμα δώρα στους προσκεκλημένους, συνδέονται πολύ περισσότερο με την επίδειξη παρά με το ίδιο το φαγητό. Βεβαίως, οι τοπικές κουζίνες των Ελληνικών πόλεων θεωρούνταν παλιομοδίτικες, παλιές ή απλά φτωχικές.

Όμως, αξίζει να πούμε ότι δυο αιώνες αργότερα, τον 1ο π.Χ. αιώνα, υπήρχε τόση μεγάλη ποικιλία βοτάνων και μπαχαρικών και τέτοιος πλούτος συνδιασμών τους ώστε υποθέτουμε ότι είχαν ενταχθεί πια στην ελληνική γαστρονομία και οι άνθρωποι της εποχής είχαν εξοικειωθεί μαζί τους. Ένα καλό παράδειγμα τόσο της αφθονίας όσο και των συνδιασμών των καρυκευμάτων είναι η "μύμα", ένα πιάτο του 1ου αιώνα π.Χ. Σ’ ένα μίγμα ψιλοκομένων κρεάτων, εντοσθίων και αίματος βρίσκονταν ούτε λίγο ούτε πολύ 13 διαφορετικά βότανα και μπαχαρικά. Γνωρίζουμε όμως ότι η κουζίνα των ελληνιστικών χρόνων είχαν γλυκόξινη γεύση αφού την καθόριζαν οι συνδιασμοί του κρασιού, του ξιδιού, των βοτάνων και των μπαχαρικών με το μέλι, τις σταφίδες ή το πετιμέζι.

Πηγή: HISTORY OF GREEK FOOD

22 Δεκεμβρίου 2013
Κώστας Σουλιώτης