ZEA

 Ένας θησαυρός στη καθημερινή μας διατροφή

Ζεα: Ανήκει στη κατηγορία του δίκοκου δημητριακού, γνωστού
από από το 7.000 π.Χ.

Τον περίφημο σπόρο, γνωστό ως ζέα ή ζειά, ανακάλυψαν και καλλιέργησαν μεταξύ άλλων και οι αρχαίοι ΄Ελληνες, αφού για εκείνους αποτελούσε βασικό συστατικό στην καθημερινή διατροφή τους.

Το δημητριακό που μεγάλωσε γενιές και γενιές Ελλήνων καλλιεργούνταν στη χώρα μας μέχρι και το 1928, οπότε -άγνωστο για ποιο λόγο- απαγορεύτηκε σταδιακά δια νόμου στην Ελλάδα από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, μόλις επέστρεψε από την οκτάχρονη εξορία του. Έτσι λοιπόν από το 1932 και μετά η ζέα δεν καλλιεργείται πλέον στην Ελλάδα.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι τον 5ο αιώνα π.Χ. η παρασκευή ψωμιού γίνεται αποκλειστικά από ζέα ενώ περιφρονείται το σιτάρι και το κριθάρι. Ο Θεόφραστος (4ος αι. π.Χ.) διακρίνει σαφώς τη ζέα, χαρακτηρίζοντάς την το πλέον αποδοτικό μεταξύ πολλών άλλων δημητριακών. Αναφορά στην καλλιέργεια της ζειάς, στη λακωνική πεδιάδα, κάνει και ο κατά πολύ παλαιότερος Ομηρος: «Πυροί τε ζειαί τ’ ήδ’ εύρυφανές κρί λευκόν». 

Το λιμάνι της Ζέας οφείλει το όνομά  του  στη 
φωτοεκφόρτωση αυτού του δημητριακού.

Σύμφωνα με τους μεταγενέστερους Πλίνιο τον Πρεσβύτερο και Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα, η ζειά είχε καλλιεργηθεί αποκλειστικά ως το μοναδικό δημητριακό στην αρχή της Ιστορίας και αυτό αποδεικνύεται και από τη χρησιμοποίησή της σε όλες τις θρησκευτικές τελετές.Δείγματα του σπόρου έχουν βρεθεί σε ανασκαφές προϊστορικών οικισμών σε όλο τον ελλαδικό χώρο, με παλαιότερο αυτό της Μικράς Ασίας που χρονολογείται 7.000 χρόνια π.Χ.! Λέγεται, μάλιστα, πολύ αργότερα, πως ο Μέγας Αλέξανδρος φρόντιζε να προμηθεύεται λίγο πριν από τις εκστρατείες του σημαντικές ποσότητες του συγκεκριμένου δημητριακού για την παρασκευή ψωμιού αποκλειστικά και μόνο από αυτό, ώστε να κρατά την πνευματική διαύγεια των στρατιωτών του σε εξαιρετικά επίπεδα. Ο Γαληνός (γιατρός κατά τον 2ο αι. π.Χ.) αναφέρει την όλυρα ως το τρίτο σε θρεπτική αξία δημητριακό μετά το κριθάρι και το σιτάρι, ενώ όπως μας πληροφορεί ο Διοσκουρίδης (1ος αι. μ.Χ.) στην εποχή του ήταν διαδεδομένη μια πανάρχαια συνήθεια των Ελλήνων και των Ρωμαίων: η μίξη χονδροαλεσμένων κόκκων ζέας και σιταριού, που λεγόταν “κρίμνον”, και το οποίο ήταν ένα παχύρρευστο θρεπτικό ρόφημα που ονομαζόταν “πολτός” (χυλός).

Το δημητριακό είναι γνωστό στην Ελλάδα και ως βρίλα ή όλυρα. Οι Γερμανοί το λένε "emmer" και οι Ιταλοί "farro". Αυτό που το κάνει ξεχωριστό είναι η σχεδόν μηδενική περιεκτικότητά του σε γλουτένη σε σχέση με το σιτάρι, που δεν το καλλιεργούσαν οι αρχαίοι Έλληνες, αφού δεν υπήρχε!

Πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι η σύγχρονη διατροφή διαφέρει κατά πολύ σε σχέση με αυτή των αρχαίων, αφού η γλουτένη και τα παράγωγά της περιορίζουν την 100% καλή λειτουργία του εγκεφάλου!

Είναι το πλέον ωφέλιμο είδος για τον ανθρώπινο οργανισμό αφού παρουσιάζει διπλάσια περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και πρωτεΐνες, 40% περισσότερο μαγνήσιο και περιέχει ουσίες που ρυθμίζουν εύκολα τη γλυκόζη στο αίμα, καθιστώντας την ιδανική επιλογή για τη δίαιτα των διαβητικών.

Μετά από μακρόχρονη λησμονιά, οι νεότεροι επιστήμονες το “ανακάλυψαν” ξανά και κυρίως μετά τις έρευνες του Άγγλου "Allen". Η ζέα είναι δημητριακό που περιέχει 40% μαγνήσιο επιπλέον των άλλων δημητριακών. Το συστατικό αυτό βοηθά στην αντιμετώπιση των κραμπών που εμφανίζονται συνήθως μετά από πολύωρη ποδηλασία. Είναι σημαντική όχι μόνο για τις ίνες και τα μέταλλα που περιέχει αλλά κυρίως για το μαγνήσιο που ενεργοποιεί τις ενζυματικές διαδικασίες του μεταβολισμού. Αποκαλείται μαγνήτης της Ζωής. Το ποσοστό του αμινοξέος λυσίνη (Lycin) που περιέχει είναι το συστατικό των πρωτεϊνών που αυξάνει την πεπτικότητα τους, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και είναι το βασικό στοιχείο στην βιοχημική λειτουργία του εγκεφάλου.
Βοηθάει στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών (Ca, Mg κ.α.).
Καταστέλλει τις φλεγμονές που χρονίζουν στον οργανισμό και καταστρέφουν τα υγιή κύτταρα.
Καταστέλλει τα ένζυμα του καρκινικού κυττάρου (εμποδίζει την ανάπτυξη και μετάσταση του καρκίνου).

Στη σημερινή αγορά είναι διαθέσιμη σε μορφή αναποφλοίωτου αλευριού και ζυμαρικών σχεδόν σε όλα τα βιολογικά καταστήματα παγκοσμίως. Στην Ελλάδα ήδη πολλά αρτοποιεία πουλούν αυτή τη ποικιλία με ιδιαίτερα αυξημένη ζήτηση.

Πηγές:
espressonews.gr
http://national-pride.org

Για το Gastronomion Κώστας Σουλιώτης
2 Φεβρουαρίου 2014