ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΦΑΓΗΤΩΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ ΠΡΙΝ 3.500 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Φάβα, φακές, ψαρικά και άλλες νοστιμιές... 

Αποθηκευτικοί χώροι όπου μεταξύ άλλων αποθήκευαν και πούλαγαν κρασί πριν 3.500 χρόνια στη Σαντορίνη. Διακρίνονται και τα λεγόμενα ρυτά τα "κατοσταράκια" της εποχής.  

Ο  αρχαιολόγος Χρίστος Ντούμας δ/ντης της ανασκαφής του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης σε μια εισήγησή του στο Αμφιθέατρο του μουσείου Μπενάκη είχε παρουσιάσει στο κοινό την ιστορική και αρχαιολογική διάσταση του πολιτισμού και της γαστρονομίας του Αιγαίου.  Είχε μιλήσει για τις νοστιμιές που απολάμβαναν οι κυκλαδίτες πρόγονοί μας 3.500 χρόνια πριν, σε μια ομολογουμένως απολαυστική κουβέντα. Ακούστε τι είπε ο εξαιρετικός αυτός αρχαιολόγος για μια σειρά από προϊόντα που αποτελούσαν το καθημερινό τους φαγητό.  

Αποφλοίωση φάβας με αρχαίες μυλόπετρες

"Τα φαγητά λοιπόν που απολάμβαναν οι αρχαίοι προγονοί μας στις Κυκλάδες πριν 3.500 χρόνια δεν ήταν και λίγα. Μετά τις ανασκαφικές δραστηριότητες στη περιοχή του Ακρωτηρίου βρέθηκαν πολλά κατάλοιπα καρπών φάβας, μέσα σε πήλινα πυθάρια που φυλάσσονταν στα σπίτια της εποχής αυτής. Όταν έπεσε η τέφρα μετά την έκρηξη του ηφαιστείου απανθρακώθηκαν  και κατ' αυτό το τρόπο διατηρήθηκαν μέχρι τις μέρες μας.  Οι καρποί αυτοί ήταν προϊόντα καλλιεργειών, γι' αυτό και έχουμε γνώσεις για τις καλλιέργειες εκείνης της εποχής.

Σαλιγκάρια

Εκτός από τη φάβα, έτρωγαν  φακές, κριθάρι, μάλιστα σ' ένα πιθάρι γεμάτο τέφρα, βρέθηκαν αποτυπώματα αμυγδάλων. Εντοπίσθηκαν επίσης πολλά κουκούτσια από θρυμματισμένες ελιές, άρα υποθέτουμε ότι υπήρχε παραγωγή λαδιού. Βρέθηκε επίσης  και ένα πιθάρι με σαλιγκάρια αν και τα συγκεκριμένα εικάζουμε ότι ήταν εισαγωγής. Επρόκειτο για κρητικά σαλιγκάρια».

Βρέθηκαν όμως και πάρα πολλοί σπόροι από σύκα: «Αυτή προφανώς ήταν η ζάχαρή τους, και βέβαια, το σύκο το καθαρτικό τους!

Κατάλοιπα ψαριών, χρονολογούνται από
το 1500 π.Χ. 

Μέσα σε πιθάρια εντοπίσθηκαν αποξηραμένα ψάρια και κόκαλα ψαριών. Μάλιστα, κατά την ανασκαφή στα θεμέλια των στύλων ενός στεγάστρου βρέθηκε γάρος (σάλτσα προερχόμενη από ψάρια - garum κατά τους Ρωμαίους). Πρόκειται για σημαντική ανακάλυψη γεγονός που αποδεικνύει ότι πολύ πριν τους Ρωμαίους αυτή η περίφημη σάλτσα της εποχής παρασκευαζόταν στη Θήρα. Επίσης βρέθηκαν πάρα πολλά κατάλοιπα από αχινούς, αχιβάδες, κυδώνια και άλλα παρεμφερή θαλασσινά». Είναι συνεπακόλουθο ένας λαός που ζει στη θάλασσα να τρέφεται με στοιχεία που προέρχονται και από τη θάλασσα...»

Όπως συμβαίνει πάντα εδώ και χιλιάδες χρόνια η αριστοκρατία απολάμβανε το καλύτερο μέρος του ψαριού, ενώ οι φτωχοί και ο στρατός χρησιμοποιούσαν τα κεφάλια, τις ουρές, τα πτερύγια. 

Κρακευτές σουβλακιών (τα γνωστά μας καλαμάκια)

Κρακευτές για να ψήνουν σουβλάκια. 
Βρίσκονται  στο αρχαιολογικό 
μουσείο της Θήρας. 

Οι Κυκλαδίτες του 1.500 π.Χ. έτρωγαν και κρεατικά, φαντασθείτε ότι τα νησιά των σημερινών Κυκλάδων τότε ήταν καταπράσινα. Έχουν ανακαλυφθεί άφθονα κόκαλα από αιγοπρόβατα που αποτελούσε το βασικό είδος κτηνοτροφίας. 
Πάνω στους Κρατευτές όπως φαίνονται στην παραπλήσια εικόνα  έψηναν τα σουβλάκια τους. Είχαν εγκοπές αλλά και τρυπούλες για να κυκλοφορεί ο αέρας και να μην σβήνουν τα κάρβουνα. Ήταν πολύ εργονομικοί. Στην άκρη τους είχαν το σχήμα κεφαλής κριαριού. Εξασφάλιζαν και ένα υγιεινό ψήσιμο, αφού το λίπος στράγγιζε. 
Κι όμως κάποιοι σήμερα νομίζουν ότι τα σουβλάκια είναι τουρκικής προέλευσης.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι οι κάτοικοι της Σαντορίνης καλλιεργούσαν από τότε το αμπέλι και παρήγαγαν κρασί που αποτελούσε το καθημερινό συμπλήρωμα της διατροφής τους.

Κάπως έτσι τελείωσε η απολαυστική κουβέντα με τον αρχαιολόγο Χρίστο Ντούμα. 

Για το Gastronomion Κώστας Σουλιώτης
30 Νοεμβρίου 2014