ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

" Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου"


Σκηνή τρύγου στη Αρχαιότητα
Απεικόνιση σε αγγείο 

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το αμπέλι ως δώρο θεού γιατί ήταν αυτό που έδινε το βασιλικό ποτό, το «δώρο του Διονύσου» τον οίνον. Το κρασί το παρασκεύαζαν με  διαφορετικό τρόπο από αυτό που το φτιάχνουμε σήμερα. Η ζύμωση γινόταν σε πήλινους κάδους,  δεν γινόταν όμως συστηματική ζύμωση, έτσι που η συντήρησή  του ήταν δύσκολη. Για να το διατηρήσουν έριχναν στο κρασί νερό αλατισμένο ή άλλα συστατικά, που μας φέρνουν στο μυαλό τη μέθοδο που χρησιμοποιούμε σήμερα με τη γνωστή σε όλους μας ρετσίνα. Πρόσθεταν διάφορα αρώματα, όπως θυμάρι, μέντα ή κανέλα, ακόμα και μέλι. Κάθε τόπος που παρήγαγε κρασί φημισμένο, είχε τις δικές του μεθόδους παρασκευής. Το κρασί που προοριζόταν να πουληθεί στην αγορά το έβαζαν μέσα σε ασκιά από δέρμα κατσίκας ή χοίρου, ενώ αυτό που προοριζόταν για εξαγωγή, μέσα σε μεγάλα πήλινα πιθάρια. Κατόπιν το έβαζαν μέσα σε αμφορείς, που ήταν από άργιλο, ενώ να εσωτερικά τους  τοιχώματα ήταν επιχρισμένα με πίσσα. Κάθε περιοχή είχε το δικό του σχήμα αμφορέα, έτσι ο καθένας μπορούσε να διακρίνει τον τόπο παραγωγής του συγκεκριμένου κρασιού. 

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν έπιναν ποτέ σκέτο κρασί, το νέρωναν και μάλιστα αρκετά (στον Όμηρο αναφέρεται ότι το συνηθέστερο ήταν δύο μέρη νερού και ένα μέρος κρασιού). Πριν από κάθε γεύμα,  μέσα σε ένα μεγάλο αγγείο, τον κρατήρα, δημιουργούσαν ένα μείγμα από κρασί και νερό, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο δυνατό.

Η διαδικασία της ανάμιξης κρασιού με νερό

Ύστερα με μακριές κουτάλες με άκρη γυριστή ή  με οινοχόη  έπαιρναν κρασί μέσα από τον κρατήρα και γέμιζαν τα ποτήρια τους. Οι Έλληνες έπιναν με μέτρο. Να πιει κανείς κρασί χωρίς να το ανακατεύει με νερό, θεωρούνταν κατά τη γνώμη τους βάρβαρη συνήθεια. Μια κωμωδία λέει: Το πρώτο κροντήρι φέρνει υγεία, το δεύτερο ευχαρίστηση, το τρίτο ύπνο κι αφού το πιεις πρέπει να πας στο σπίτι σου. Το τέταρτο κροντήρι φέρνει αυθάδεια, το πέμπτο ουρλιαχτά, το έκτο φασαρία στους δρόμους, το έβδομο ένα μελανιασμένο μάτι, το όγδοο κλήση στο δικαστήριο.

Ο Αριστοφάνης λέει συγκεκριμένα: "Δεν είναι καλά να μπεκρουλιάζεις μόλις πιεις πιο πολύ, μπαίνεις σε ξένες αυλές, ξυλοκοπάς και κάποιον. Ύστερα σαν συνέλθεις πληρώνεις τα σπασμένα".

Ο Εύηνος ο Πάριος προσθέτει: "Για τον Βάκχο το καλύτερο μέτρο είναι η εγκράτεια ούτε πιο πολύ ούτε πιο λίγο. Αλλιώς μας οδηγεί στη μανία ή στη θλίψη".
Το κρασί το ανακάτευαν όπως προαναφέραμε  σε αναλογία δύο μέρη νερού και ένα μέρος κρασιού ή τρία μέρη νερό κι ένα κρασί. Το κρασί που ήταν ανακατεμένο με τρία μέρη νερού θεωρούνταν πολύ αδύνατο και το έλεγαν "ποτό για τα βατράχια".

Παρά τα προληπτικά όμως μέτρα που αναφέραμε,  όταν κάποιος  γύριζε από ένα συμπόσιο δεν μπορούσε να υπερηφανευτεί ότι είναι σε θέση να σταθεί γερά στα πόδια του κι ότι δεν έχει ανάγκη από συνοδεία. Τους καλεσμένους που δεν είχαν υπηρέτες για να τους κρατούν, τους οδηγούσαν συνήθως στο σπίτι τους με ένα φανάρι, γιατί το δείπνο άρχιζε μετά τη δύση του ήλιου και τελείωνε όταν σκοτείνιαζε για τα καλά.

Τους καλοκαιρινούς μήνες το κρασί  άρεσε στους Αθηναίους  να είναι δροσερό και το ανακάτευαν με πάγο που έφερναν από τα βουνά του Παρνασσού ή το αναμείγνυαν  με νερό από τις δροσερές σπηλιές του λεκανοπεδίου. 
Το κρασί χρησίμευε επίσης στις θρησκευτικές τελετές, στις σπονδές που έκανα στους θεούς.

Κωνσταντίνος Σουλιώτης

4/2/2013